Yıllara Sari İnşaat ve Dekapaj İşlerinin Tanımı ve Özel Koşulları

Yıllara Sari İnşaat ve Dekapaj İşlerinin Tanımı ve Özel Koşulları

Ocak 28
Yıllara Sari İnşaat ve Dekapaj İşlerinin Tanımı ve Özel Koşulları

1. Giriş

İnşaat sektörü, ülkelerdeki en önemli dinamik faktörlerdendir. Gerek istihdam gerek katma değer süreçleri açısından çok aktif bir rol üstlenmektedir.
Aynı zamanda inşaat faaliyetleri, birçok yönden değerlendirilip farklı uygulamalar içermektedir.
Örneğin, kanunlar 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 42. maddesine göre yıllara yaygın inşaat işlerini detaylı bir şekilde diğer ticari faaliyetlerden ayırmıştır.
Bu çalışmamda, öncelikle yıllara sari işlerin tanımı ve özel koşulları ele alınacaktır.

2. Yıllara Sari İnşaat ve Dekapaj İşlerinin Tanımı ve Özel Koşulları

2.1 Tanım

İşin başladığı yıldan sonraki yıla veya yıllara sirayet etmesi, yıllara yaygın (sari) olarak kabul edilmektedir.
Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde "sari" kelimesi, "başkasına geçen, geçici" şeklinde karşılık bulmuştur.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun birinci maddesinde, gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarı olarak tanımlanmıştır.

  • 42. maddesi birinci fıkrasında;

“Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkur yıl beyannamesinde gösterilir.”
hükmü yer almaktadır.

Mükellefler, bu kapsamda değerlendirilen onarım ve inşaat işlerinin ticari kazanç ve giderlerini ayrı kalemlerde muhasebeleştirmek ve beyanname süreçlerini kanun koyucunun hükümlerine göre düzenlemekle yükümlüdür.

  • 44. maddesinin birinci fıkrasında ise;

“İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde, geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih; diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih, bitim tarihi olarak kabul edilir. Bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her ne nam ile olursa olsun elde edilen hasılat, bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kar veya zararının tespitinde dikkate alınır.”
hükmüne yer verilmiştir.

Buna göre, geçici kabul tutanağının idarece onaylandığı tarihten sonra daha önceden gerçekleştirilen inşaat ve onarım işleri ile ilgili yapılacak hak ediş ödemeleri üzerinden tevkifat yapılmayacaktır. Bu hak ediş bedelleri, ödendikleri yılın geliri olarak beyan edilecektir.

Bir işin Gelir Vergisi Kanunu’nun 42. maddesi (Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşi) kapsamında değerlendirilebilmesi için aşağıdaki koşulları taşıması gerekmektedir:

2.1.1 Faaliyet Konusu İş, İnşaat ve Onarım İşi Olmalıdır

Kanun maddesinde yer alan inşaat tanımı ile ilgili açıklama bulunmamakla birlikte, sadece dekapaj işlerinin de inşaat sınıfında değerlendirildiği belirtilmiştir. İnşaat kavramı kanunda açıklanmamakla birlikte, idarenin vermiş olduğu çeşitli özelgelerde bu kavramın tanımı, gerek 3194 sayılı İmar Kanunu, gerekse 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na atıfta bulunularak açıklanmıştır.

Ayrıca GVK’da, inşaat işleri arasında bir ayrım yapılmamış olup gemi inşa işi de bu madde kapsamında kabul edilmiştir.

  • 23.12.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.16.16.01-GV-10-19-279 sayılı özelge:
    İmar Kanunu’nun 5. maddesinde;

“Karada veya suda daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yer altı ve yer üstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesisler.”
yapı olarak tanımlanmıştır.

Medeni Kanun’da ise inşaat ve imalat, arazi ile birleştirilmiş malzeme ve emlak sarfı ile imalat, inşaat ve tanzim edilmiş şeyler olarak tarif edilmiştir.

TDK’da inşaat ya da yapım; bina, altyapı, endüstriyel sanayi yapıları gibi insan ihtiyaçlarına karşılık gelen, üretime dayalı her çeşit yapının amacına uygun inşa edilme sürecidir.

TDK’da onarım ise; bir yapının, bir heykelin, bir resmin bozulmuş yerlerini yeniden yapma, ilk durumuna getirme, restore etme anlamındadır.

  • 28.09.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.35.17.01-35-02-485 sayılı özelge:
    4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 4. maddesinde “yapım” tanımına yer verilmiştir. Buna göre yapım;

“Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, altyapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işlerini kapsar.”

Taahhüt ise; inşaat ve onarım işinin başkasının nam ve hesabına yapılması ve karşılığında hak edişe bağlı bir istihkak ödemesinin ortaya çıkması ile mümkündür.

2.1.2 İnşaat ve Onarım İşi Başkalarının Hesabına ve Taahhüde Bağlı Olarak Yapılmalıdır

Bir inşaat ve dekapaj işinin yıllara sari inşaat ve onarım işi olarak değerlendirilip GVK 42. madde prosedürlerine tabi tutulması için, işi yüklenenlerin gerçek ve tüzel kişilere karşı bir sözleşme ile sorumlu olması gerekir.

TAAHHÜT sözcüğü TDK’da “üstlenme” anlamına gelmektedir. Buradan da anlaşılacağı üzere, işi gerçekleştirecek taraflar; sözleşmeye konu olacak bir imar işini belli şartlara göre düzenlenmiş bir bedel karşılığında yapmayı taahhüt etmiş olurlar.

2.1.3 İnşaat ve Onarım İşi Birden Fazla Takvim Yılına Sirayet Etmelidir

Örneğin, 18 Ekim 2019’da başlayıp 15 Ağustos 2020’de biten bir iş, birden fazla takvim yılına sirayet ettiği için yıllara yaygın iş niteliğindedir. Tarihlerden de anlaşılacağı üzere, işin sürdüğü dönem 12 aydan kısadır fakat yıllara yaygın olarak vergilendirilmesi için işin başlangıç tarihi ve bitim tarihi farklı yıllarda olması yeterlidir.

Birden fazla takvim yılına sirayet etmesinden dolayı, GVK 42. maddeye göre değerlendirilecektir. Bu hususlara dikkat etmek büyük önem arz etmektedir. Aksi takdirde yanlış vergilendirmelere sebebiyet verilebilir.

Ayşegül UĞUR BULUT
Mali İşler Yöneticisi

Diğerleri